Galeries.nl, Kunst van de dag, Op de tekeningen, foto's en in het videowerk van Marianne Theunissen zijn mensen verwikkeld in een plotloos geworstel met zichzelf, elkaar en de voorwerpen in hun omgeving. Wie voor een duiding daarvan een aanwijzing zoekt op de website van de kunstenaar vindt er wollige teksten in steenkolenengels. Dat schiet niet op, maar is ook wel goed zo. Beeldend kunstenaars die sluitende verhalen vertellen over hun werk kunnen niet deugen. Een zekere wazigheid is een voor de hele beroepsgroep passende houding, maar in een rubriek als deze kun je daar natuurlijk niet mee aankomen. In het werk van Marianne Theunissen lijken mensen fataal verstrikt in het alledaagse en dat is een belangrijk onderwerp waar iets over te zeggen moet zijn. Toen ik jong was las ik in een opstel van de literatuurgeleerde George Steiner - de man die ondermeer bekend werd met zijn oneliner 'who would be a critic if he could be a writer?' - zijn tamelijk meedogenloze opmerking dat het merendeel van de mensen een volstrekt inwisselbaar en betekenisloos leven leidt. Aan die verpletterende onbeduidendheid ontkwam volgens Steiner alleen de schrijver en zijn werk. Toen ik dit als jongeman van een jaar of zevenentwintig las, was ik nogal ontdaan. Mijn leven en de levens van de mensen om mij heen leken me inderdaad onbeduidend, hoewel niemand dat wilde. Inmiddels heb ik me daarbij neergelegd. Een onbeduidend en inwisselbaar leven is de prijs die je betaalt voor een veilig en welvarend bestaan in een hoogontwikkelde consumptiemaatschappij. Dit heeft ook voor de kunsten zo zijn consequenties, want je kunt je volgens mij afvragen of het gewone leven zonder een onoverkomelijke mate van publieksverveling nog is te vatten in de geijkte literaire genres, het theater, de talkshow of de speelfilm. In onze taal en onze verhalen zijn we gespitst op dynamiek, ontwikkeling en plot, maar dat zijn nu juist zaken die in een gewoon leven structureel ontbreken. Er zijn in zo'n gewoon leven huwlijken, scheidingen en ziektes, maar zelfs die zijn inwisselbaar of lijken dat. Gewone mensen zijn bezig met hun werk en gezin, ouder worden, op vakantie gaan, het verwerven van kleren, schoenen en andere spullen en het afdragen en verslijten daarvan. Bij dit alles zijn ze voortdurend verwikkeld in voornamelijk plotloze geschiedenissen met andere mensen. Er zijn schrijvers als Jean Rouaud die van het plotloze dagelijkse leven hun onderwerp hebben gemaakt, maar wellicht zijn het beeldende kunstenaars als Marianne Theunissen die de maalstroom van het alledaagse op een meeslepende manier voor de geest kunnen roepen.

Wat neem je daar als kijker van mee? Zo eenvoudig ligt het natuurlijk niet. Wat mij betreft openbaren kunstwerken niets, althans niet op een directe manier. Hun werking is afhankelijk van de kijker en zijn neiging of talent om ergens iets bij te denken. In een van de videowerken van Marianne Theunissen leunt een man over de rug van een vrouw. In deze vreemde houding maken man en vrouw een zich min of meer herhalende reeks dansante passen door een huiskamer en telkens landen ze onhandig op een tafeltje. Deze beelden zijn niet vrijblijvend. Je kunt ze niet zomaar op allerlei manieren uitleggen. Overheersend is de zich herhalende beweging, de onderlinge hinder en de benauwende intimiteit. Anderzijds zijn de beelden meerzinnig, want naast het benauwde en repetitieve wijzen ze ook naar zaken als warmte, bescherming, humor en de mogelijkheid van schoonheid. Zou ons leven op een dergelijke circulaire en bitterzoet-plakkerige manier in elkaar kunnen zitten en zouden dit, anders gezegd, passende beelden zijn voor het dagelijkse dat in zijn repetitieve veelvormigheid moeilijk is te vatten? Het werk van Marianne Theunissen brengt deze gedachte zeer dichtbij.

© Copyright 2008: Peter Nijenhuis.